„Horizontal Facility za Zapadni Balkan i Tursku“ (Horizontal Facility III) je inicijativa Evropske unije i Vijeća Evrope i jedan od rezultata Izjave o namjeri koju su 1. aprila 2014. godine potpisali generalni sekretar Vijeća Evrope i komesar Evropske unije za evropsku politiku susjedstva i pregovore o proširenju, kojom su se obe organizacije složile da dodatno ojačaju saradnju u ključnim područjima od zajedničkog interesa.
Program teče od 2016. godine, a treća faza, zasnovana na već ostvarenim rezultatima programa, je započela u januaru 2023. godine i trajaće do 2026. godine (sa ukupnim budžetom od 41 milion eura.
Treća faza programa obuhvata projekte u Albaniji, Bosni i Hercegovini, na Kosovu*, u Crnoj Gori, Sjevernoj Makedoniji, Srbiji i Turskoj i uključuje regionalnu dimenziju saradnje. Mehanizam za koordinaciju ekspertiza koji pruža zakonodavnu ekspertizu i savjete o politikama unutar sistema Vijeća Evrope, ostaće važan dio programa i dostupan svim korisnicima.
Koliko dugo će trajati Horizontal Facility III?
Horizontal Facility III je program koji Vijeće Evrope sprovodi od januara 2023. godine u periodu od 48 mjeseci.
Koji je budžet programa Horizontal Facility III?
Vrijednost ovog programa je 41 milion eura (85% finansira Evropska unija, 15% Vijeće Evrope).
Čime se bavi Horizontal Facility III?
Horizontal Facility pruža podršku korisnicima da ispune svoje reformske agende u oblastima ljudskih prava, vladavine prava i demokratije i da se usklade sa evropskim standardima, što je prioritet u procesu proširenja EU. Program se oslanja na jedinstvene metode rada Vijeća Evrope, pri čemu su prilagođene aktivnosti tehničke saradnje utemeljene na zaključcima i preporukama nadzornih tijela Vijeća Evrope. Ova tijela ističu područja u kojima su potrebna poboljšanja u zakonodavstvu i politikama korisnika, kako bi bila usklađena sa sporazumima oganizacije i drugim standardima.
Teme obuhvaćene programom Horizontal Facility su:
- osnaživanje pravde
- suzbijanje korupcije, privrednog kriminala i pranja novca
- borba protiv diskriminacije i zaštita prava ranjivih grupa (uključujući LGBTI osobe, manjine i Rome) i
- promovisanje i zaštita slobode izražavanja i slobode medija
Sve ove teme su ključni prioriteti dvaju organizacija u regionu Zapadnog Balkana i u Turskoj.
Sve aktivnosti u okviru programa Horizontal Facility imaju sveobuhvatni pristup pitanjima kao što su integrisanje rodne perspektive, i zaštita manjina i ranjivih grupa, i predviđaju uključivanje organizacija civilnog društva u njihovo sprovođenje.
Kako funkcioniše Horizontal Facility III?
Projekti koji se sprovode u okviru programa Horizontal Facility, dizajnirani su na osnovu preporuka koje proističu iz mišljenja nadzornih/savjetodavnih tijela Vijeća Evrope, a prioritizovani su u skladu sa potrebama u okviru pregovora o proširenju Evropske unije.
Horizontal Facility slijedi dvostruki pristup, koji uključuje tehničku podršku i pravne savjete ili savjete na nivou javnih politika:
- tehnička pomoć u okviru programa Horizontal Facility zasniva se na „trouglu“ Vijeća Evrope, koji čine postavljanje standarda, praćenje i saradnja. Ovaj trougao predstavlja najveću komparativnu prednost Viejća Evrope. U tom smislu, mjere koje se sprovode se odnose na nedostatke koje su utvrdila nadzorna/stručna tijela Vijeća Evrope u oblastima osnaživanja pravde, suzbijanja privrednog kriminala, borbe protiv diskriminacije i promovisanja i zaštite slobode izražavanja i slobode medija, sa ciljem podržavanja korisnica programa u postizanju veće usklađenosti sa evropskim standardima. Pored toga, projekti koji se sprovode imaju za cilj da doprinesu napretku pretpristupnih pregovora korisnica u oblastima poglavlja 23 i 24, gdje je to relevantno. To se postiže različitim aktivnostima, kao što su seminari, procjene (na primjer, o sprovođenju određenih dijelova zakonodavstva ili javnih politika; institucionalnih aranžmana; operativnih kapaciteta određenih institucija), podrška izradi novih zakonodavnih odredbi/dokumenata javnih politika/metodologija, smjernica/priručnika (itd.) i razmjena dobrih praksi.
- Mehanizam za koordinaciju ekspertiza služi za pružanje zakonodavne ekspertize i savjetodavnih mišljenja u okviru sistema Vijeća Evrope, o javnim politikama u oblastima osnaživanja pravde, suzbijanja privrednog kriminala, borbe protiv diskriminacije i promovisanja i zaštite slobode izražavanja i slobode medija, te ustavnim pitanjima koja spadaju u mandat Evropske komisije za demokratiju putem zakona (poznate kao Venecijanska komisija). Ovakva ekspertiza se pruža uz potpuno uvažavanje nezavisnosti i funkcionalnih specifičnosti nadzonih mehanizama Vijeća Evrope i pruža ključnu potporu procesima pridruživanja EU.
Glavni partneri u definisanju i sprovođenju ovog programa uključuju – u zavisnosti od relevantne teme – ministarstva pravde, unutrašnjih poslova, zdravstva, obrazovanja, ljudskih prava i vanjskih poslova; sudove, tužiteljske službe i tijela za nadzor sudskih institucija; strukture javnog upravljanja sa specifičnim odgovornostima u relevantnim oblastima, kao što su suzbijanje korupcije, pranja novca ili borba protiv trgovine ljudima; ombudsmane, organe za sprovođenje zakona; kazneno – popravne institucije; pravne stručnjake; organizacije civilnog društva i obrazovne ustanove. Ministarstva vanjskih poslova i/ili institucije zadužene za evropske integracije korisnica, ključni su partneri u koordinaciji programa Horizontal Facility.
Ko koordinira Horizontal Facility III?
Mehanizam koordinacije između Vijeća Evrope, Evropske unije, kancelarija Vijeća Evrope, delegacija Evropske unije/Kancelarije Evropske unije i koordinatora korisnika Horizontal Facility programa (službenici/službenice ministarstava vanjskih poslova ili evropskih integracija koje imenuju vlasti kao kontakt osobe za sprovođenje programa), uspostavljen je kako bi se osigurala inkluzivna i sveobuhvatna koordinacija između Vijeća Evrope, Evropske unije, učesnika i partnera, kao i sa drugim međunarodnim organizacijama.
Ovaj mehanizam koordinacije osigurava sinergiju sa drugim postojećim i planiranim aktivnostima u regionu i osiguraće konkretne i održive rezultate programa Horizontal Facility za krajnje korisnike/korisnice i građane i građanke regiona Zapadnog Balkana i Turske.
